Centraal in de zaak stonden drie mannen: voormalig burgemeester José Mas, de gemeentearchitect Amador Signes en de ontwikkelaar Miguel Muntaner. Samen gebruikten ze dit verouderde en gebrekkige kader om een schijn van wettigheid te creëren die zowel kopers als raadsleden overtuigde. De burgemeester ondertekende vergunningen waarvan hij wist dat ze in strijd waren met regionale planningswetten. De architect leverde technische rapporten die die vergunningen ondersteunden, terwijl de ontwikkelaar optrad als schakel tussen de administratie en de buitenlandse klanten. Toen het schandaal aan het licht kwam, verdedigde de lokale raad zijn acties door te zeggen dat elk project was goedgekeurd door hun ‘experts’ – die toevallig ook voor de gemeente werkten.
Uiteindelijk veroordeelde de rechtbank de drie ontwikkelaars, de architect en de voormalige burgemeester wegens fraude en stedenbouwkundige vooringenomenheid. Muntaner kreeg twee jaar gevangenisstraf, terwijl de burgemeester en architect werden beboet en drie jaar lang werden verbannen van openbare dienstverlening. Een andere voormalige burgemeester, José Juan Reus, die nu de huidige burgemeester is, werd vrijgesproken omdat er geen bewijs was dat hij opzettelijk deelnam aan de onregelmatigheden. Verschillende raadsleden werden ook vrijgesproken nadat de rechtbank had besloten dat er onvoldoende bewijs was om aan te tonen dat ze de ware aard van de verleende vergunningen begrepen.
Veel van de getroffen kopers waren gepensioneerden die hun villa’s te goeder trouw hadden gekocht, vaak via Britse makelaars die het gebied promootte als een veilige investering. Eigenaren ontdekten pas jaren later de onwettigheid, toen ze probeerden hun huizen te registreren of toestemming te krijgen om zich aan te sluiten op gemeentelijke voorzieningen. Veel van de woningen hebben nooit een bewoonbaarheidsvergunning of bewoningscertificaat ontvangen, wat doorverkoop of erfenis ingewikkeld heeft gemaakt, en hadden vaak jarenlang geen water en elektriciteit.
In de loop der tijd begonnen de regionale overheid en de gemeente Llíber sommige van de huizen te regulariseren. Veel huizen hebben nu een legale status gekregen door ruimtelijke aanpassingen. Anderen blijven in het ongewisse en wachten op administratieve beoordeling of bewijs dat ze voldoen aan veiligheids- en milieunormen. Voor veel eigenaren heeft deze zaak bijna een kwart eeuw van onzekerheid, juridische kosten en emotionele stress betekend.
Wat betreft compensatie, de gerechtelijke uitspraak richtte zich op strafrechtelijke verantwoordelijkheid in plaats van financiële vergoeding. Slachtoffers die hun verliezen willen terugvorderen, moeten aparte civiele claims starten tegen de ontwikkelaars. Tot nu toe is er geen breed compensatieregeling geweest voor degenen die een van de illegale villa’s hebben gekocht.
De zaak Llíber dient als waarschuwing voor iedereen die van plan is om onroerend goed te kopen op het platteland van Spanje. Gebruik uw eigen vastgoedadvocaat, controleer het bestemmingsplan van het land, bevestig dat de vergunning inderdaad voor residentieel gebruik is en verifieer dit bij de regionale huisvestingsautoriteit, en niet alleen bij het lokale stadhuis.
Llíber is nog steeds een charmante plek met stille wijngaarden en panoramisch uitzicht, maar het schandaal heeft zijn sporen nagelaten – hoeveel vertrouwen kunnen we hebben in lokale gemeenten en kunnen ze de transparantie verbeteren? Kunnen dezelfde besturen die ooit illegale projecten hebben goedgekeurd nu adequaat toezicht garanderen? Gebruiken ze belastingen, betalingen en publieke fondsen verantwoordelijk? Hoeveel vertrouwen kunnen we hebben in andere gemeenten aan de Costa Blanca, Alicante en in heel Spanje? We hebben net een artikel geschreven over de burgemeester van Santa Pola (Zuidelijke Costa Blanca) die gevangen zit: (Klik op de taalvlag op de artikel pagina voor uw eigen taal) https://www.cbsage.com/santa-pola-mayor-convicted-corruption-fraud/
De zaak staat nog open voor beroep bij het Hooggerechtshof. En de huiseigenaren, die ooit droomden van rust op het platteland, proberen nog steeds te leven zonder de angst dat hun huizen op een dag opnieuw illegaal verklaard zullen worden.
